hhBest – Sinds 1996

Archief van de rubriek ‘Achterom kijken’

Thomasluiden tegen de boze geesten

In Oudehorne en Katlijk, bij Heerenveen, wordt het Thomasluiden (van 21 tot 31 december) nog steeds in ere gehouden. Deze foto maakte ik rond 1960 op het kerkhof van Oudehorne voor de kerstbijlage van mijn krant.

De eeuwenoude traditie van het Thomasluiden is vergelijkbaar met het midwinter-hoornblazen in Twente en voert terug naar het germaanse geloof, dat je hier de boze geesten mee verdreef; het is echter gekerstend, vandaar dat dit klokluiden is genoemd naar de heilige Thomas Becket (in 1170 vermoord in de kathedraal van Canterbury), wiens feestdag op de 21e viel.

Read the rest of this entry »

Trainen voor Elfstedentocht 1956 – decor bestaat niet meer

Schaatsers trainen voor de Elfstedentocht van 1956 bij Wytgaard, even ten zuiden van Leeuwarden. Het decor bestaat niet meer. De r.-k. Cuyperskerk op de achtergrond is in de jaren zestig van de vorige eeuw gesloopt, waarbij veel van de inventaris verloren ging. De route van de Elfstedentocht loopt overigens niet door Wytgaard, maar een stuk westelijker.

Einde van mergelwinning voor cementindustrie

Dit is er een van achterom én vooruit kijken. Einde jaren zeventig was er fel verzet in Zuid-Limburg tegen mergelwinning op het Plateau van Margraten voor de cementindustrie. Dat milieuprobleem zal in 2018 sowieso niet meer bestaan, als de Eerste Nederlandse Cement Industrie (ENCI) stopt – In dat jaar vervalt de afgravingsconcessie. Hiermee komt ook een einde aan de enorme CO2-uitstoot die met de productie gepaard gaat. Intussen is er volgens een verhaal van Jeroen Trommelen in de Volkskrant ook sprake van een nieuwe vinding: cement maken uit oud, stukgeslagen beton.

Twee Willibrorduskerken

De Markt in Waalre rond 1975, met twee Willibrorduskerken, het oude kerkje (links) stamt uit de twaalfde eeuw en werd, omdat het te klein voor de parochie was geworden, in de jaren twintig van de vorige eeuw vervangen door een nieuw kerkgebouw. In het oude kerkje worden jaarlijks de Brabantse gevallenen uit WO2 herdacht. Het gebouwtje dat een rijksmonument is en eigendom van de gemeente Waalre, dient verder voor culturele evenementen.

Read the rest of this entry »

Het zoontje van Wilhelm Tell

Wie heeft nooit gehoord van de Zwitserse legendarische volksheld Wilhelm Tell, die zijn huid redde door met zijn handboog een appel van het hoofd van zijn zoontje Walter te schieten? Schiller schreef over deze Zwitserse Robin Hood een toneelstuk en Rossini een opera. Er zijn films over hem gemaakt en een tv-serie.

In de jaren tachtig zag ik in Altdorf een toeristische versie van Wilhelm Tell. Of hij werkelijk een appel van het hoofd van zijn zoon schoot, kan ik me niet herinneren. Het zal wel niet. In elk geval mocht ‘Walter’ na afloop van de show de appel opeten.

Vaak onverklaarbaar bewoond, ca. 1960

Nederland kende rond 1960 nog duizenden zogenaamde onbewoonbaar verklaarde woningen, krotten waarvan heel vaak cynisch moest worden gezegd dat ze ‘onverklaarbaar bewoond’ waren. Gemeenten als Leeuwarden kregen in 1962 van het 600 gulden voor elk gesloopt krot, wat natuurlijk een ruggesteun was voor het laten opschuiven van de bewoners naar een meer aanvaardbaar onderkomen, zo meldde in die tijd de Leeuwarder Courant. We weten dat nu, dankzij een tweet van de erfgoedredacteur van de LC, die verwijst naar een artikel in het krantenarchief.

Gashouder en gashond; tot halverwege vorige eeuw

Een gashouder, zoals steden van enige betekenis (in dit geval Leeuwarden) die tot in de jaren zestig van de vorige eeuw hadden. Bij de komst van het aardgas uit Slochteren werden ze overbodig. Op de voorgrond, speuren naar gaslekken, met behulp van een ‘gashond’.

          Onder de motorkap van een RollsRoyce

Tijdens een persreis naar Zwitserland, begin jaren negentig, werden we geconfronteerd met alle denkbare middelen van vervoer in heden en verleden. Zoals deze RollsRoyce, waarvan de eigenaar ons ook een blik gunde onder de van twee kanten opklapbare motorkap.

Exotische lading

Waar ik deze foto in de jaren zestig heb gemaakt, valt niet meer te achterhalen. Leeuwarden? Maar de lading van deze ouwe Amerikaan doet vooral denken aan een exotisch land, ergens in Azië of Afrika.

Artillerie in ruste, ca. 1960

Als de Russen op dat moment zouden zijn gekomen… Waar en wanneer ik deze foto precies heb genomen, weet ik niet meer. In elk geval in Nederland, vermoedelijk op Texel, en ergens tussen 1956 en 1961. Wees gerust, deze oefenende artilleristen hadden middagpauze.

De stoker van een heistelling, ca. 1960

Tijdens de wederopbouw-periode halverwege de twintigste eeuw werkten heimachines nog op stoom. Hier zie je een stoker aan het werk tijdens het ‘uit de grond stampen’ van de eerste grote naoorlogse wijk in Leeuwarden: Heechterp.

d’Alde Wite, ca. 1960

De toren van de Salviuskerk (1544), bijgenaamd d’Alde Wite (Oude Witte) in het Friese Dronrijp tijdens een restauratie rond 1960. De toren heeft een voor Friesland, waar de zadeldaktoren het meest voorkomt, een unieke vorm. De kerk is een van de vele rijksmonumenten in het dorp. Uitvoerige informatie op Wikipedia.

Václav Havel, 1994

De Tsjechische president Václav Havel geamuseerd pratend met jongeren in de bovenstad van Praag, januari 1994.

Read the rest of this entry »

Een bootuitstapje van de Franciscanessen, ca. 1960

Groot feest voor de Franciscanessen uit het klooster aan de Grote Kerkstraat in Leeuwarden, als ze rond 1960 een uitstapje mogen maken op de Friese wateren.

Read the rest of this entry »

Interieur van een plantershuis in Indonesië

In 1995, een jaar nadat ik met VUT was gegaan, maakte ik een reis van drie weken door Indonesië (Sumatra, Java, Bali). Tevoren had ik de roman Heren van de Thee van Hella Haasse gelezen. Dit en het feit dat diverse ooms van mij in het toenmalige Nederlandsch Oost-Indië hadden gewoond en gewerkt, vormden een stimulans om uit te kijken naar sporen van de koloniale tijd. Hier het ‘Hollands’ interieur van een plantershuis in de Preanger, de hoofdlocatie van Haasses roman.

Read the rest of this entry »

Na de rogge-oogst in Brabant, ca. 1962

De boer bouwde het landschap. Deze foto sluit aan bij de vorige (Achterom kijken 56). Na de korenoogst en het dorsen, werd het stro – hier in de Noord-Brabantse Kempen – opgeslagen in mijten. Zoiets gebeurde ook met het hooi, waarvoor men over zogenaamde schelven beschikte.

Schaapskudde in de Ardeche, 1979

Wie er op vakantie nog een tegen komt, gelieve het mij te melden: een schaapskudde. Ik zag er trouwens een, hoog in de Alpen tijdens de passage van de Tour de France. Deze foto is van 1979 in de Ardeche. In een min of meer arcadisch landschap, zodat het beeld even goed van een eeuw eerder had kunnen zijn.