hhBest – Sinds 1996

Archief van de rubriek ‘Achterom kijken’

Oude houtzager in Tirol, 1957

Oostenrijk is een conservatief land: lederhosen, hoedjes met veren, schuhplatteln. Maar veel wordt nu toch wel in stand gehouden omdat de toeristen het graag zien. Deze oude man, gefotografeerd in 1957 in het Tirolse grensplaatsje Kössen (tegenover het meer bekende Beierse Reit im Winkl) was nog helemaal ‘zichzelf’. Zo zie je de dorpsbewoners nu echt niet meer.

Feest op het water, ca. 1960

Feest (koninginnedag?) op en aan het water in Friesland, ca. 1960.

Sigarenmaker, 1960

Een sigarenmaker, nu eens niet als thuiswerker van een fabriek in Eindhoven of omgeving, maar een kleine zelfstandige in Leeuwarden, ca. 1960. Hier knipt hij het puntje van een bolknak bij.

Lang voordat Philips in Eindhoven het licht uit deed

Een vrouw bezig met het inpakken van elektro-dynamische microfoons bij Philips in Eindhoven, ca 1956. Later kwam Japan met de eerste condensator-microfoons, wat de teloorgang van deze afdeling inluidde. Dat was dus lang voordat Philips in Eindhoven het licht (Philips Lighting) definitief uit deed. Ook deze foto is niet van mezelf, maar van een vriend die bij de firma werkte.

Het opbreken van een buurtspoorweg (1958)

Het opbreken van de tramrails tussen Berlikum en Beetgumermolen (Friesland) in 1958. Meer info over dit door de NS van de NTM overgenomen goederenlijntje: http://www.railromantiek.nl/p-ns-mpa-beetg3.htm
De buurtspoorwegen spreken trouwens, zoals onder meer uit deze website blijkt, nog volop tot de verbeelding.
Er zijn plannen om van de spoorremise in Stiens (dorp ten noorden van Leeuwarden en tegenwoordig deel uitmakende van deze gemeente) een ‘OV-museum’ te maken, waarin vooral aandacht zal zijn voor de verdwenen tram- en spoorlijnen.  De remise heeft inmiddels een beschermde status.

Koken in een kast, 1956

Bij uitzondering toon ik  ‘n foto van iemand anders, een vriend en generatiegenoot. Hij fotografeerde zijn echtgenote bij haar in een kast ingebouwde keuken. Het was midden jaren vijftig en er was nog volop woningnood in Nederland. Ongehuwd samen wonen werd nog als zijnde ‘onzedelijk’ afgewezen: ‘hokken’. Stellen die wilden trouwen, trokken vaak bij hun ouders in. De ruimte was dan natuurlijk beperkt. Wie niet sterk is, moet slim zijn.

Een boeren bakhuisje

Hier en daar op de Brabantse zandgronden zie je ze nog wel: boeren bakhuisjes. Ze stammen uit de tijd dat de boeren met hun gemengd bedrijf nog geheel zelfvoorzienend waren.

Read the rest of this entry »

Circuspaarden

Circuspaarden! Het eerste circus dat ik als kind zag was een paardenspul. Circus Van Bever. In de oorlog waren wilde dieren niet mogelijk, zelfs verboden, als ik het goed heb. Wilde dieren mogen in Nederland nu niet meer, maar paarden daar komen ze niet aan. Zouden die uit het circus verdwijnen dan stonden alle paarden, ook die van de klassieke dressuur, op hun achterste benen. Wat het verschil is, qua dierenbehandeling, mogen de ‘dierenliefhebbers’ mij uitleggen.

Veerdienst Enkhuizen-Stavoren (zoals tot 1963)

Toeristen en dagjesmensen rond 1960 in de haven van Stavoren bij het ss Van Hasselt, dat tot eind mei 1963 de veerdienst Enkhuizen-Stavoren onderhield. Ooit was deze veerdienst over de Zuiderzee, later dus IJsselmeer, de ‘kortsluiting’ van de NS tussen Holland en Friesland. Er waren zelfs schepen, die goederenwagons vervoerden. De geschiedenis van de veerdienst wordt uitvoerig beschreven op Wikipedia.

Het stadje Stavoren, vooral belend door de sage Het Vrouwtje van, heette ‘in mijn tijd’ officieel Staveren. Dat is zogenaamd stadsfries. De Friese benaming is Starum.

Read the rest of this entry »

Een echte heirbaan van de Romeinen

In Frankrijk, in dit geval de Vogezen, kun je van alles aan erfgoed tegen komen. Zie Achterom kijken 74 (het oorlogsmonument in Nouveau Art). Maar dit hier, eveneens in genoemde streek, is een restant van een echte Romeinse heirbaan (spreek uit: heerbaan), dus in de eerste plaats aangelegd ten behoeve van de tegen de Galliërs optrekkende cohorten. Heer(schaar) betekent leger. De weg, geplaveid met rotsblokken, licht daar echt in de middle of nowhere. Er gaat nooit meer een kar overheen, hooguit ‘n enkele wandelaar. Ik maakte de helaas wat onscherpe foto in september 1996.

Oorlogsmonument in Art Nouveau

In september 1996 bezocht ik het oorlogskerkhof (‘14-‘18) van La Fontenelle, in de Vogezen. Monumenten voor de gevallenen van de Grote Oorlog, met name die in de Franse dorpen – welk heeft er geen – zijn naar mijn smaak  doorgaans wangedrochten. Dat van La Fontenelle Aux soldats des Vosges, is wat dat betreft een uitzondering. Het is uitgevoerd in de stijl die men Art Nouveau oftewel Jugendstil noemt.

Witte Steenkool, schoner dan schoon

Al op de lagere school leerden wij over de Zwitsers die met hun bergrivieren elektriciteit opwekten: Witte Steenkool, schoner dan schoon. Maar dat laatste was toen nog geen ‘item’. In de jaren tachtig zag ik zo’n centrale vanbinnen en inderdaad, schoner kan niet.

Thomasluiden tegen de boze geesten

In Oudehorne en Katlijk, bij Heerenveen, wordt het Thomasluiden (van 21 tot 31 december) nog steeds in ere gehouden. Deze foto maakte ik rond 1960 op het kerkhof van Oudehorne voor de kerstbijlage van mijn krant.

De eeuwenoude traditie van het Thomasluiden is vergelijkbaar met het midwinter-hoornblazen in Twente en voert terug naar het germaanse geloof, dat je hier de boze geesten mee verdreef; het is echter gekerstend, vandaar dat dit klokluiden is genoemd naar de heilige Thomas Becket (in 1170 vermoord in de kathedraal van Canterbury), wiens feestdag op de 21e viel.

Read the rest of this entry »

Trainen voor Elfstedentocht 1956 – decor bestaat niet meer

Schaatsers trainen voor de Elfstedentocht van 1956 bij Wytgaard, even ten zuiden van Leeuwarden. Het decor bestaat niet meer. De r.-k. Cuyperskerk op de achtergrond is in de jaren zestig van de vorige eeuw gesloopt, waarbij veel van de inventaris verloren ging. De route van de Elfstedentocht loopt overigens niet door Wytgaard, maar een stuk westelijker.

Einde van mergelwinning voor cementindustrie

Dit is er een van achterom én vooruit kijken. Einde jaren zeventig was er fel verzet in Zuid-Limburg tegen mergelwinning op het Plateau van Margraten voor de cementindustrie. Dat milieuprobleem zal in 2018 sowieso niet meer bestaan, als de Eerste Nederlandse Cement Industrie (ENCI) stopt – In dat jaar vervalt de afgravingsconcessie. Hiermee komt ook een einde aan de enorme CO2-uitstoot die met de productie gepaard gaat. Intussen is er volgens een verhaal van Jeroen Trommelen in de Volkskrant ook sprake van een nieuwe vinding: cement maken uit oud, stukgeslagen beton.

Twee Willibrorduskerken

De Markt in Waalre rond 1975, met twee Willibrorduskerken, het oude kerkje (links) stamt uit de twaalfde eeuw en werd, omdat het te klein voor de parochie was geworden, in de jaren twintig van de vorige eeuw vervangen door een nieuw kerkgebouw. In het oude kerkje worden jaarlijks de Brabantse gevallenen uit WO2 herdacht. Het gebouwtje dat een rijksmonument is en eigendom van de gemeente Waalre, dient verder voor culturele evenementen.

Read the rest of this entry »

Het zoontje van Wilhelm Tell

Wie heeft nooit gehoord van de Zwitserse legendarische volksheld Wilhelm Tell, die zijn huid redde door met zijn handboog een appel van het hoofd van zijn zoontje Walter te schieten? Schiller schreef over deze Zwitserse Robin Hood een toneelstuk en Rossini een opera. Er zijn films over hem gemaakt en een tv-serie.

In de jaren tachtig zag ik in Altdorf een toeristische versie van Wilhelm Tell. Of hij werkelijk een appel van het hoofd van zijn zoon schoot, kan ik me niet herinneren. Het zal wel niet. In elk geval mocht ‘Walter’ na afloop van de show de appel opeten.

Vaak onverklaarbaar bewoond, ca. 1960

Nederland kende rond 1960 nog duizenden zogenaamde onbewoonbaar verklaarde woningen, krotten waarvan heel vaak cynisch moest worden gezegd dat ze ‘onverklaarbaar bewoond’ waren. Gemeenten als Leeuwarden kregen in 1962 van het 600 gulden voor elk gesloopt krot, wat natuurlijk een ruggesteun was voor het laten opschuiven van de bewoners naar een meer aanvaardbaar onderkomen, zo meldde in die tijd de Leeuwarder Courant. We weten dat nu, dankzij een tweet van de erfgoedredacteur van de LC, die verwijst naar een artikel in het krantenarchief.

Gashouder en gashond; tot halverwege vorige eeuw

Een gashouder, zoals steden van enige betekenis (in dit geval Leeuwarden) die tot in de jaren zestig van de vorige eeuw hadden. Bij de komst van het aardgas uit Slochteren werden ze overbodig. Op de voorgrond, speuren naar gaslekken, met behulp van een ‘gashond’.

          Onder de motorkap van een RollsRoyce

Tijdens een persreis naar Zwitserland, begin jaren negentig, werden we geconfronteerd met alle denkbare middelen van vervoer in heden en verleden. Zoals deze RollsRoyce, waarvan de eigenaar ons ook een blik gunde onder de van twee kanten opklapbare motorkap.