ls een post op deze site begint met wat in de typografie heet een initiaal, zoals de A hier, bevat zij een mening of interpretatie van de schrijver.
Archief van de rubriek ‘Geschiedenis’
‘Als de sodemieter je nest uit’
oktober 17th, 2013 | 
Author: Rinie Maas bewerkte een artikel van Henri t’ Sas, ‘Bredase getuige van de negentiende eeuw’, uit 1939 over de porder, een man die tot halverwege de vorige eeuw voor een habbekrats kon worden ingehuurd om je te wekken, opdat je tijdig op je werk zou verschijnen.
Posted in 
Nieuwe reactie op ‘Vloeiweidedrama’
Onder de knoet van de bisschoppen
‘Niet enkel in leiding-gevende artikelen, maar ook in de berichtgeving en
<-Het Centrum in 1934.
het cultureele gedeelte van den inhoud, moeten de redacties handelen in volstrekte overeenstemming met de katholieke beginselen.’
Citaat uit ‘RICHTLIJNEN voor het principiëele en bijzondere karakter der Neerlandia-dagbladen’, waaronder Dagblad De Stem, Breda, De Gazet van Limburg en dagblad Het Centrum, Utrecht. (ca 1930-1960) Kortom, regionale journalistiek onder de knoet van de bisschoppen. Read the rest of this entry »
Een krantengebouw als breekijzer
Brabantse vindingrijkheid bij ontwikkeling verkeer en vervoer in vorige eeuwen
De Moerdijk-spoorbrug in 1872 in aanbouw. In die tijd echt een huzarenstuk. Invaren van de brugdelen op pontons.
De ontwikkeling van het verkeer en vervoer in de negentiende en twintigste eeuw in ons land verliep in sneltreinvaart en de provincie Noord-Brabant liep daarbij eerder voorop dan achteraan. Opvallend daarbij is de vindingrijkheid en ondernemingslust van particulieren. Smidszoon Hub van Doorne, grondlegger van de DAF, stond zeker niet alleen. Dit blijkt uit een pas verschenen boek van een collectief van amateur-historici en verzamelaars, onder de mantel van Heemkundekring Tilburg: ‘Verkeer en vervoer in Brabant 1814-1940’.
Een boek om als Brabander om meer dan een reden trots op te zijn. Niks achterlijkheid!
Muurreclames restaureren? Doen!
De voorzitter van de Oirschotse heemkundekring, Arthur de Vries, pleit in het ED voor restauratie van een geschilderde ‘muurreclame’ van het voormalige Hotel Princée. Doen!
Dit soort muurschilderingen vertelt heel veel over de ‘ondernemerscultuur’ in het verleden, toen beeldreclame zoals we die nu kennen nog niet bestond.
Meer op Manieren
Polen, het zijn Polen!
Als steeds een mooie aflevering van Andere Tijden over de bevrijding van Breda in 1944 door de Eerste Poolse Pantserdivisie onder commando van generaal Stanislaw Maczek <- en de teleurstelling van de Polen die daarop volgde: tijdens de conferentie van Jalta werd hun land, dat in 1939 als eerste door Hitlers horden aangevallen, door Roosevelt en Churchill aan Stalin, dus de Sovjets verkwanseld.
De bijzondere verdienste van Maczek was dat hij de historische binnenstad van Breda voor vernietiging wist te behoeden. Vandaar dat hij later tot ereburger van de stad werd benoemd. Ook is in Breda een museum aan hem en zijn divisie gewijd.
Het kerkelijke koningslied
In Trouw las ik een stukje over het ‘lied voor de koning’ dat in de synagoge wordt gezongen en dat terug zou gaan tot de ontmoeting van Jakob met de Egyptische Farao.
Hadden de katholieken ook niet zo’n lied dat altijd op zondag ná de hoogmis werd gezongen? Zeker.
Meer op Manieren
Grenspaal 178 in de tuin van de Achelse Kluis
Dit had Tommy Wieringa, die onlangs een zeer genietbare documentaire-serie voor de VPRO maakte over de rafelranden van Nederland en daarbij naar anekdotische bijzonderheden speurde, moeten weten. De bijzondere situatie rond grenspaal 178 in de tuin van de Sint-Benedictusabdij (Trappisten) Achelse Kluis. Hoewel, veel ervan behoort tot het verleden.
Deze paal staat bij een uitspringende hoek van Nederland. De Belgisch-Nederlandse grens loopt door de bibliotheek van de abdij. In de jaren zestig van de vorige eeuw had de abdij nog een hutje op Nederlands grondgebied in de tuin, waarin een door een broeder bewaakte telefoon. Zo kon men zowel vanuit België als Nederland telefoneren, wat uiteraard te maken had met de beltarieven.
Paasklokken
| Begin van de vorige (Goede) week stopte een aantal Bestenaren al met zijn drankloze weken. Ik weet niet wanneer ze er precies mee begonnen zijn, maar ik betwijfel of dit wel een compleet alternatief was voor de veertigdaagse vasten. Doet niets af aan mijn respect hoor. De Belgische krant Het Nieuwsblad meldt vanmorgen dat ´de paasklokken dit jaar een uur eerder zijn teruggekomen´. Hoewel het iedereen duidelijk zal zijn dat dit verband houdt met de ingang van de zomertijd, behoeft het voor menigeen toch wel enige uitleg. |  |
Meer op Manieren
1913, het jaar waarin de twintigste eeuw begon
Boekbespreking door Sante Brun
Al eerder zijn historici gefascineerd geweest door de periode vlak voor de Eerste Wereldoorlog. Ik denk daarbij aan een monumentaal werk van Barbara Tuchman, The Proud Tower, dat de periode tussen ongeveer 1890 tot en met 1913 beschrijft in het licht van de naderende Wereldoorlog, en die de periode feitelijk toont als een verlengstuk van de negentiende eeuw: de twintigste begon pas in juli 1914, met het uitbreken van die wereldoorlog, dat typisch twintigste-eeuwse verschijnsel, dat men zelfs nog in 1913, tegen beter weten in, voor volstrekt onwaarschijnlijk had gehouden.
Het Ginnekense buitenhuis Vrederust en zijn markante bewoners
Vrederust in de negentiende eeuw, naar een aquarel van Chr. Eckstein. (Privébezit.)
Rijksmonument staat te koop voor 2,9 miljoen
Door Guido t’ Sas
Het van origine Ginnekense buitenhuis Vrederust, een rijksmonument, staat als onderdeel van een failliete boedel, voor 2,9 miljoen te koop. Het is intussen ook veel meer dan een landhuis in een park: een kantorencomplex. Vrederust (eerder Vrede en Rust genoemd) heeft een rijke geschiedenis en dat komt vooral door de markante bewoners, die het heeft gehad, met name de van oorsprong Amsterdamse familie Van den Biesen. Daarover gaat dit verhaal.
Veel meer dan reizen en rondkijken in de VS
Geschiedschrijver Geert Mak (66) heeft al z’n leven lang iets met de Verenigde Staten. Mede dankzij zijn kritische geest, kun je het typeren als ‘n haat-liefde-verhouding. Zijn nieuwste boek, opnieuw een standaardwerk, is daar de getuigenis van.
De titel Reizen zonder John is een parafrase van John Steinbecks reisverslag uit 1960 Travels with Charley. Vijftig jaar nadien heeft hij diens spoor door de staten gevolgd, maar het verschil met de door hem bewonderde voorganger is, dat Mak heel wat meer heeft gedaan dan reizen, rondkijken en met de mensen praten.
Nazaat
Tijdens de uitzending van een aflevering van de NTR-serie Verborgen verleden is betrokkene, de acteur Waldemar Torenstra, (niet, althans niet duidelijk, de kijkers) een document voorgehouden, waaruit zou zijn af te leiden dat de man een rechtstreekse afstammeling zou zijn van de Vader des Vaderlands, Willem van Oranje.
Verder op Manieren
Zie ook HistoriekNet en op dezelfde site De moeder van Willem van Oranje
Ach ja, de Andrews Sisters
Ze was de jongste en de laatst overgeblevene van de Andrews Sisters, 92 jaar. Nu is ze dood. Patty. Al in de jaren dertig van de vorige eeuw wereldberoemd, samen zingend met Bing Crosby. Net als de Britse Dame Vera Lynn (We ‘ll meet again, waar ik echt sentimenteel van word) aanbeden door de anglo-amerikaanse soldaten, die in ‘44-‘45 in Europa vochten. Onlangs schreef ik over het liedjesrepertoire, waarmee we het tijdens en vlak na de oorlog moesten doen (Ouwe Taaie), maar vergat Rum and Coca Cola.
Nog altijd leesbaar
BN De Stem bladerde in zijn oude leggers, tot 60 jaar terug, en vond een stuk van Henri t’ Sas (1877-1966) over de schaatscultuur in Breda van zeg maar gerust een eeuw geleden. De redactie vond het nog altijd leesbaar. Grappig: ’ t’ Sas ‘schreef lang geleden nog wel eens ‘n stukje in Dagblad De Stem’, weet de redactie. Houd het maar op wekelijks, gedurende meer dan ‘n halve eeuw. Wat dat betreft, valt er nog heel wat te bladeren… Maar wel aan het auteursrecht denken, hè?
Koffie en vlaaitjes aan de trein
 |
Soms, als het de NS niet mee zit en de reizigers letterlijk en figuurlijk in de kou staan, wil de NS hen nog wel eens een gratis bekertje koffie aanbieden. Dit soort acties blijft doorgaans beperkt tot Utrecht CS. Voor koffie moet je tegenwoordig (afgezien van die wandelende tapkasten in de intercity’s) aan de kiosk of bij vergelijkbare etablissementjes zijn. Ooit was ‘koffie aan de trein’ de gewoonste zaak van de wereld. Nog sterker: Limburgse vlaaitjes! |
Goedkoop met afvoersleuf
 |
Hans Goedkoop, de populaire presentator van het populaire – maar allesbehalve populistische – geschiedenisprogramma Andere Tijden, is een grappige man en daarin kan hij heel ver gaan.
Voor zijn nieuwste project, de dertiendelige (!) serie over de Gouden Eeuw (dinsdag eerste aflevering op Nederland 2) liet hij zich vereeuwigen als XVIIe-eeuwse streng gristelijke regent (zoals ze bij bosjes in het Frans Halsmuseum zijn te zien), maar wel met de afvoersleuf van een afzuigkap om z’n nek. |
Waar Reuter zijn persagentschap begon
Toch gek, om er eens oog in oog mee te staan: een exemplaar van het Franse dagblad l‘Aurore met een voorpagina die wordt ingenomen door zo ongeveer de beroemdste krantenkop uit de wereldgeschiedenis: ‘J’Accuse’, een vlammende lezersbrief – zouden wij dat tegenwoordig noemen – gepubliceerd op 13 januari 1898 waarin de schrijver Emile Zola het opnam voor de kapitein Dreyfus die naar zijn oordeel ten onrechte veroordeeld was. Zola kreeg een geldboete voor de publicatie van de brief, gericht aan president Faure. De kop ‘J’Accuse’, was door de redactie van de krant boven het artikel gezet.
Meer op SanteLOGie
Hertog van Hoogstraten laat zich weer eens zien
De negende hertog van Hoogstraten, in de Belgische Noorderkempen, ten zuiden van Breda, bezoekt vandaag zijn ‘domein’. Het gaat om Carl Philipp van Salm-Salm, wiens voorgeslacht tot 1794 op het Hoogstratense kasteel woonde en toen uit angst voor de gevolgen van de Franse Revolutie naar Anholt in Duitsland is gevlucht. Sindsdien verbleven de erfgenamen van de adellijke familie Salm-Salm in hun vorstendom tot het werd opgeheven. De waterburcht in Anholt is nog steeds hun eigendom, zo schrijft de Vlaamse krant Het Nieuwsblad.
Salm-Salm wordt onder meer op het stadhuis ontvangen, het Brabants-gotische gebouw dat werd ontworpen door Rombout Keldermans, dezelfde architect als die van de hoofdkerk van Hoogstraten (foto) en van het stadhuis van Middelburg.
Toneel in de bedstee
In het begin van de vorige eeuw had Breda al een stadsschouwburg: Concordia, sinds 1881. Een klassiek gebouw, dat nu tot rijks erfgoed zou zijn verklaard maar dat in 1998 op de
<- voorgevel na jammerlijk werd gesloopt. Vervangen door een althans van buiten foeilelijk, maar als meer eigentijds en ‘functioneler’ voor het hedendaagse spektakel beschouwd ‘Chassétheater’.
Het heeft overigens lang geduurd voordat Concordia als vanzelfsprekend tot ieders beschikking stond. Ik vond in een uit 1918 daterend krantenartikel een beschrijving van de erbarmelijke accommodaties, waarmee met name het r.-k. amateurtoneel in Brabant zich toen moest zien te redden.