ls een post op deze site begint met wat in de typografie heet een initiaal, zoals de A hier, bevat zij een mening of interpretatie van de schrijver.
Archief van de rubriek ‘Boeken’
Deutschland, deine Milliarden
maart 14th, 2019 | 
Author: Boekbespreking door Sante Brun
e 
volgende zin, liebe Freundinnen und Freunde, komt niet uit het Grossdiktat der Hochdeutschen Sprache, maar is wel een van de kernzinnen uit Hochdeutschland, een vorig jaar uitgekomen boek van de van oorsprong Oostenrijkse schrijver Alexander Schimmelbusch. Stel u gerust, ik bespreek hier een boek dat ook in het Nederlands is verschenen.
‘Anstatt also das Lamento von Deutschland als marodem Umverteilungs-Streichelzoo anzustimmen, würde es darum gehen müssen, die Bundesrepublik, deren Steuereinnahmen immer noch sprudelten, als Unternehmerin zu positionieren, in einer ganzen Reihe von Sektoren, vor allem aber in der Strombranche, in Anbetracht der paradigmatischen Verwerfungen infolge die Energiewende, um die Neuordnung der Infrastruktur des weltführenden Industriestrandortes Deutschland nicht dem untergeordneten Konflikt financieller Einzelinteressen zu überlassen.’
Posted in 
Een schitterende achtbaan
Boekbespreking door Sante Brun
 m erin te komen eerst maar eens een paar losse opmerkingen. Otmar’s Zonen, het langverwachte tweede boek van Peter Buwalda, bevat een aantal losse draden die vermoedelijk pas in de volgende delen (er komen er nog twee, waarvan er een nagenoeg al klaar is) aan de orde komen.
Een ervan: Otmar Smit (die zelf nauwelijks in het boek voorkomt) heeft maar één zoon en een stiefzoon. De zoon, Dolf, is een geweldige pianist die in zijn eigenwijsheid op de afgrond afstevent, maar in het boek een betrekkelijk kleine rol speelt, namelijk als de ontdekker van een verloren gegaan deel uit een sonate van Beethoven. |
 |
Een stuk of vijf boeken en wat ik daarbij dacht
Sante Brun
nlangs besteedde ik aandacht aan enkele opmerkingen van de Indiase schrijver Amitav Ghosh over de manier waarop moderne romanschrijvers aandacht besteden aan de klimaatverandering, of klimaatverandering gebruiken als onderwerp voor hun boeken. Hij concludeerde dat dat zeer spaarzaam gebeurt, mede door het feit dat de klimaatverandering ‘te groot’ is, niet geschikt voor de doorgaans intieme inhoud van moderne literatuur. Dit in tegenstelling tot de grote legendes van de mensheid, die juist de grote gebeurtenissen – vulkaanuitbarstingen, ontstaan van planeten, opduiken of verdwijnen van continenten – tot onderwerp hebben.
Houdoe compleet
ul eens een compleet boek over de Brabantse uitroep Houdoe. Taalvirtuoos Wim Daniëls lapt het ‘m. 175 bladzijden, inclusief illustraties maar toch. Houdoe (hou je goed) in al zijn varianten. Oudoe (West-Brabant), Houdoe wonne, Houdoe war (de oostkant). Het ontstaan, waarschijnlijk in de negentiende eeuw, de populariteit binnen en buiten de provincie Noord-Brabant (niet in Vlaams Brabant).
De dialecten mogen dan verdwijnen, zo niet Houdoe! Brabantse studenten gebruiken het om zich boven de rivieren te identificeren (zonder zich verder dialectisch uit te drukken). Zelfs ‘Hollanders’ wagen er zich aan, al leggen ze de klemtoon verkeerd, op de tweede in plaats van de eerste lettergreep. Het woord staat dan ook al jaren in Van Dale.
Zingen wij de lof van I.L. Pfeijffer
Boekbespreking door Sante Brun
n
kele jaren geleden vroeg een ver familielid van mij een manuscript van zijn hand te lezen: zou dat iets zijn dat een uitgever zou willen uitgeven? Ik las het verhaal – in essentie een speurtocht naar een verdwenen schilderij uit de zeventiende of achttiende eeuw – en had één suggestie voor de auteur: herschrijven van de dialogen waaruit het boek grotendeels bestond; ze waren volgens mij geschreven in een onrealistisch soort essayistische stijl waardoor het besprokene in de dialogen nogal onnatuurlijk en stijf overkwam.
Hij deed er veel aan en het boek werd er beter leesbaar door en is ook aardig verkocht.
De zaak Woutertje Pieterse
Sante Brun
igenlijk heeft Multatuli – Eduard Douwes Dekker, zeg ik er maar even bij, schrijver van een van de beroemdste boeken uit de Nederlandse literatuur Max Havelaar, of de Koffijveilingen van de Nederlandsche Handelmaatschappij – eigenlijk heeft Multatuli zijn andere beroemde werk, Woutertje Pieterse niet zelf geschreven, althans niet in de romanvorm die het bij het uitkomen in 1890 kreeg. Zelf had Multatuli gezegd dat het moeilijk was de geschiedenis van de Amsterdamse jongen Woutertje Pieterse los te zien van zijn overige werk, het verhaal verscheen in diverse jaren in de tweede helft van de negentiende eeuw in de serie ‘Ideën’. Drie jaar na zijn overlijden liet zijn weduwe het boek alsnog verschijnen en het is sindsdien ondanks alle tekortkomingen gerekend tot de highlights van de Nederlandse literatuur.
‘Het is te laat, het komt niet meer goed’
 ij toert al enige tijd langs de collegezalen van de wereld met zijn lezing Can non-humans speak, en gisteren was het de beurt aan de Frans Palmzaal van de Universiteit Maastricht, uiteraard beter bekend als Maastricht University. Het is een kelderachtige zaal met vervaarlijke betonnen balken aan het plafond en achter het spreekgestoelte is een kunstwerk aangebracht dat zo veel licht geeft dat van de spreker slechts het silhouet te zien is.
Meer op SanteLOGie – Voorpagina hhBest |
 |
Dolletjes
n opeens krijgt Cissy van Marxveldt, schrijfster van meisjesboeken in de jaren twintig en dertig, ‘n soort van erkenning. En niet van de eersten de besten. Figuren als Sylvia Witteman, Nicolien Mizee en Judith Elselin blijken haar Joop ter Heul nog regelmatig te herlezen. Nostalgie? Merkwaardig, want het zijn erfenissen van hun (groot)moeders, die toen bakvisschen waren en, als prinses Juliana, alles dolletjes vonden.
Een roman die helaas iets actueels heeft
Boekbespreking door Sante Brun
et is wel even wennen, het lezen van Milkman van Anna Burns. Ik had het gekocht omdat ze er de Man Booker Prize mee had gewonnen en dat is vaak een goede hint gebleken.
Dat was het ook in dit geval, laat ik dit voorop stellen. Maar ik heb zelden een boek gelezen waar je zo goed bij moet opletten. Niemand (op een enkeling na, die verder nauwelijks een rol speelt) heeft in het boek een naam. Ja, er is er een die McSomebody wordt genoemd, maar dat helpt je ook niet veel verder. De ik-figuur is een jonge vrouw van achttien jaar, die afwisselend ‘daughter’, ‘middle sister’ en ‘maybe-girlfriend’ heet, al naar gelang de situatie, en dat geldt verder voor alle mensen die ze tegenkomt in deze magistrale monologue interieur van een meisje dat de pech heeft (of het geluk, kan ook) dat ze een buitenbeentje is. Ze leest bijvoorbeeld boeken, bij voorkeur uit de negentiende eeuw, en ook nog tijdens het wandelen.
Niets geleerd van ‘Im Westen Nichts Neues’
Boekbespreking door Sante Brun
| et was Wapenstilstandsdag, honderd jaar na dato en ik dacht: laat ik nou eindelijk eens Im Westen Nichts Neues van Erich Maria Remarque lezen. Ik had het niet in huis, maar geen nood: in 2014, bij het ‘eeuwfeest’ van het begin van de Eerste Wereldoorlog had de firma Kiepenheuer & Witsch in Keulen, een linksige uitgeverij die bijvoorbeeld ook Heinrich Böll uitgaf, een nieuwe uitgave verzorgd en er zelfs in augustus 2018 een nieuwe druk, de elfde, van laten verschijnen.
Im Westen Nichts Neues heeft voor mij vele jaren een achteraf nogal onbegrijpelijke onbereikbaarheid gehad, ik weet niet precies hoezo. Misschien omdat ik er vooral aan dacht dat ‘t het definitieve verhaal over de Eerste Wereldoorlog was en ik liever Engels las dan Duits… |
 |
De gruwelijke twintigste eeuw in Georgië
Boekbespreking door Sante Brun
m mijn reputatie als taalnazi gestand te doen, begin ik maar met de enige vertaalfout die ik heb gevonden op de 1276 pagina’s van Het Achtste Leven (voor Brilka). Het gaat om het woord ‘partijdag’, (van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie) vermoedelijk Parteitag in het in het Duits geschreven boek, en dat is in het Nederlands natuurlijk partijcongres. Maar daar kan ik dan meteen bij vermelden dat ik meestal sterk aarzel om vertalingen te lezen, maar in dit geval pakt het uitstekend uit, Elly Schippers en Jantsje Post hebben een formidabele prestatie geleverd met de vertaling van deze pil.
Het is boek is geschreven door Nino Haratischwili, 35-jarige in Georgië geboren schrijfster die sinds vijftien jaar in Berlijn woont, en het is uiteraard een prestatie op zich – na die korte tijd al zo’n roman te schrijven in het Duits terwijl ze van huis uit Georgisch (en ik neem aan Russisch) spreekt.
Een spectaculaire Grunberg
Boekbespreking door Sante Brun
an Arnon Grunberg valt nauwelijks te ontkomen. Ik volg hem min of meer (gedwongen) omdat ik de Volkskrant lees en de VPRO-gids en daardoor weet ik dat hij vaak op de vreemdste plaatsen begeeft en daar stof zoekt voor zijn boeken. Zo kon je weten dat hij een tijdje geleden de brandweerkazerne in Heerlen had bezocht en de Abdij Lilbosch in Echt.
En waarom? Dat lees je in Goede Mannen, de nieuwste roman van Grunberg. Een lijvig stukje werk, en ik mag zonder veel aarzeling daaraan toevoegen: een meesterwerk dat met kop en schouders uitsteekt boven het toch niet onaanzienlijke oeuvre van de schrijver tot nu toe.
Het is het verhaal van Geniek Janowski, een serieuze lange man van weinig woorden die worstelt met twee vragen: wat is troost en wat is liefde en als derde vraag: wat is het verband tussen die twee.
Nederland besnuffeld
Een simpele tegel bij Muiderberg markeert de plek waar graaf Floris V van Holland (daarvoor: Holtland) door andere edelen zou zijn vermoord. Foto’s Flip van Doorn.
Kun je Nederland bewandelen en aan de hand van wat je ziet zijn geschiedenis beschrijven? De wandelaar-schrijver Flip van Doorn bewijst het in zijn pas verschenen boek Een verzonnen koninkrijk. Ondertitel: ‘Het verhaal van onze nationale mythe’. Sterker nog: Van Doorn begint met graven in de achtertuin van zijn woning in het Friese stadje IJlst en vindt…schelpen, want ooit golfde hier de Middelzee.
Het falende geheugen en zo nog het een en ander
Sante Brun
et Bureau van J.J.Voskuil heeft er op een eigenaardige manier behoorlijk ingehakt, ik zag op een gegeven moment overal verschijnselen die Voskuil ook beschrijft. Je gaat sommige mensen beter waarderen en andere meer wantrouwen, daar komt het op neer.
Maar daarna kwam Duitse Bruiloft van Pieter Waterdrinker, een tragikomische klucht die ook weer andere mensen en menselijkheden aan de orde stelde.
Handboek over kantoor in zeven delen
Boekbespreking door Sante Brun
e kunt niet alles dat ‘actueel’ is direct lezen en er zijn zoveel oude boeken die ik niet gelezen heb en die me toch nopen tot het schrijven van een overweging. In Deventer tikte ik begin september een mooi exemplaar van Woutertje Pieterse van Multatuli op de kop, reken maar dat ik daar op terugkom.
Het was niettemin even raar dat ik besloot te schrijven over Het Bureau van J.J. Voskuil, een roman in zeven delen met in totaal vijfduizend pagina’s dundruk, waarvan het laatste deel alweer twintig jaar geleden verscheen. En dat alom voornamelijk juichend werd besproken.
Onno Blom wint biografieprijs voor Wolkersboek
De Stichting Nederlandse Biografieprijs heeft de prijs voor 2018 (15.000 euro) toegekend aan Onno Blom voor zijn levensbeschrijving van de auteur en beeldhouwer Jan Wolkers.
Deze prijs wordt eens in de twee jaar uitgereikt voor de beste biografie, die bij een Nederlandse of Vlaamse uitgeverij is verschenen.
Klik hier Voor een bespreking van de biografie, waaraan Blom tien jaar heeft gewerkt. Onno Blom. Foto Wikipedia
Eindelijk wat meer over (Market) Garden
Antony Beevor schreef het ultieme boek over Slag om Arnhem
Kinderen verwelkomen Amerikaanse parachutisten tussen Son en Sint-Oedenrode. Foto Beeldbank NIOD, opgenomen in Antony Beevor’s boek ‘De Slag om Arnhem’.
n de boeken die tot dusver over de operatie Market Garden (17-26 september 1944) zijn geschreven en dat zijn er nogal wat, bleef het onderdeel Garden, de opmars van de geallieerden vanuit België via Eindhoven naar het noorden, tamelijk onderbelicht. Terwijl de vertraging die daarbij optrad wellicht de hoofdoorzaak was van de mislukking van de verovering van de brug over de Nederrijn in Arnhem. Het accent van de beschrijvingen ligt meestal op wat er gebeurde in Arnhem en het westelijk daarvan gelegen Oosterbeek. Het boek ‘De Slag om Arnhem’ van de Britse historicus Antony Beevor, wiens D-Day ik al eerder besprak, zet deze ‘omissie’ meer dan recht. Hetzelfde geldt trouwens voor het zwaar geteisterde Nijmegen, al zal daarover wel meer literatuur bestaan, dan die ik ken.
| De Britse schrijver is om zijn geweldige verdiensten voor de geschiedschrijving van de Tweede Wereldoorlog geridderd, dus het is sir Antony Beevor. |  |
De Britse veldmaarschalk Montgomery, die tegen alle waarschuwingen in – onder meer die van prins Bernhard – via opperbevelhebber Dwight Eisenhower met Market Garden zijn zin doordreef, krijgt er dan ook in Feevor’s boek flink van langs.
Het zat ‘m in de onderschatting van de Duitse tegenstand en dat geldt – wordt nu meer dan ooit duidelijk – ook voor die langs de zogenaamde Corridor, ook wel Hell Way genoemd, door Brabant.
Monty heeft hierdoor wel Holland met de gruwelijke hongerwinter van ‘44-‘45 opgezadeld.
Brug bij Son
Het begon er al mee dat de aanvoerders van de Britse XXX Divisie, die het aan de broodnodige geografische kennis ontbrak, tussen Valkenswaard en Eindhoven pas op de plaats maakten omdat ze dachten dat de opgeblazen brug bij Son (Wilhelminakanaal) ten zuiden van Eindhoven lag. (Die zou eerst door een baileybrug moeten worden vervangen.) Intussen namen ze een verfrissende duik in een zwembad bij een villa ter hoogte van Aalst-Waalre…
Maar een regelrechte ramp was natuurlijk het Duitse bombardement op 19 september, op Eindhoven waarbij een groot deel van de binnenstad werd weggevaagd. Het rood-wit-blauw en oranje, dat daags tevoren was uitgestoken, werd ijlings weer binnengehaald.
Felle Duitse tegenstand ontmoetten de geallieerden ook bij Son, Best en Veghel. Best moest zelfs tot tweemaal toe worden bevrijd, eerst door de 101e Amerikaanse Luchtlandingsdivisie en daarna door de Schotse Highlanders. Maar dat laatste weten we van de uitstekende beschrijving in het geschiedenisboek Te Best Ward van wijlen Jean Coenen.
Als steeds heeft Feevor zijn huiswerk voortreffelijk gedaan. Hij ontleende veel materiaal uiteraard aan militaire verslagen, maar ook aan dagboeken van Brabanders; hij is voorzichtig met wat hij noemt ‘regionale legendes’, maar schuwt niet die te vermelden. Zoals de truc van een tuinman bij de Soeterbeekse brug over de Dommel. (In andere lezingen, niet in het boek vermeld, wordt een jonker Smits van Oyen genoemd die de Duitsers wijs zou hebben gemaakt dat die brug niet voor de tanks begaanbaar was.)
Eens en voor goed rekent Feevor af met het landelijk beroemde – en door een Jezuïetenpater verspreide – verhaal over de padvinder Jan van Hoof, die de ondermijning van de Waalbrug in Nijmegen onklaar zou hebben gemaakt. ‘Volstrekt onaannemelijk’, toont hij aan.