ls een post op deze site begint met wat in de typografie heet een initiaal, zoals de A hier, bevat zij een mening of interpretatie van de schrijver.
Archief van de rubriek ‘Breda’
Een omstreden Brabantse hoofdredacteur
oktober 31st, 2016 | 
Author: Raadsels rond integriteit journalist Albert van de Poel voor en tijdens WO2 blijven overeind
p de valreep van de Maand van de Geschiedenis, organiseerde Stadsarchief Breda (niet voor het eerst dit jaar trouwens) een symposium over de figuur van de journalist Albert van de Poel (1898-1971) en diens houding tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Van de Poel was van 1929 tot 1941 hoofdredacteur van het Dagblad van Noord-Brabant en Zeeland, geraakte vervolgens ‘door verraad’ tot 1943 in het concentratiekamp Neuengamme en was van 1954 tot 1961 nog journalistiek actief in Limburg.
Vast staat dat Albert van de Poel tot ongeveer een jaar na de Duitse inval in mei 1940 ‘pro Duits’ was en daarvan in zijn krant getuigde.
Posted in 
Herfst in ‘t Valleke
Herfst in het Valkenberg in Breda. Dit park, gelegen tussen het stadscentrum en het station NS, was ooit de tuin, behorend bij het Kasteel van Breda, woonstede van de Nassaus, in het bijzonder Willem van Oranje. Sinds jaar en dag fungeert ‘t Valleke, zoals het in de volksmond heet, als voet- en fietsverbinding voor de treinreizigers. Daarnaast is het natuurlijk een geliefd recreatieterrein, waar regelmatig evenementen worden gehouden.
Als openbaar bezit, speelt het Valkenburg van oudsher zo’n belangrijke rol, dat er in de jaren vijftig van de vorige eeuw een storm van protest opstak, toen het park enkele avonden voor passanten werd afgesloten, in verband met de uitvoering van een openluchtspel door het toenmalige Rotterdams Toneel onder leiding van Johan Steenbergen. (De Hoefsmid van Saint Saturnin van Henri t’ Sas). Maar nog feller werden de protesten, toen daarna, grenzend aan het park en het Begijnhof, een verkeersweg werd geprojecteerd tussen de Boschstraat en de singel. (Tot dan moesten bij voorbeeld de stadbussen via de Boschstraat en de Sophiastraat omrijden om de singel en het stationsgebied te bereiken.) Gedaan met de rust. Die weg is er nochtans gekomen en is – qua verkeersafwikkeling – natuurlijk niet meer weg te denken.
Het Valkenberg is herhaaldelijk gereconstrueerd en heeft er nog wat in- en uitgangen bij gekregen, onder meer aan de kant van het Kasteelplein, waar het ruiterstandbeeld staat van koning-stadhouder Willem III. Ook zijn er in het park enkele monumenten/kunstwerken geplaatst, waaronder het fraaie beeld De Vlucht van Hein Koreman, dat voordien aan de zeer drukke Karnemelkstraat stond. Het monument is er te nagedachtenis aan de massale vlucht van Breda e.o. in mei 1940, bij de Duitse inval.
Drugs
Een punt van kritiek op de aanpassingen van ‘t Valleke kan zijn: de enorme lappen asfalt aan de stationskant, die kennelijk nodig waren om de stromen voetgangers en fietsers ‘ruim baan’ te geven. Deze plek was overigens onlangs in het nieuws in verband met overlast van dealers en drugsgebruikers. Sindsdien lopen er regelmatig ‘toezichthouders’ rond, maar het lijkt daar enigszins een kat- en muisspel dat zich voltrekt tussen het Valkenberg, de Willemstraat en het Stationsplein.
‘Den Hof van Valkenberg’ nog als tuin bij het Kasteel van Breda in de achttiende eeuw. Gravure, ontleend aan Beschrijving der Stadt en Lande van Breda door Thomas Ernst van Goor, 1744.
Feuilles mortes
Een onidentificeerbaar bronzen beeldje (als het Erasmus moet voorstellen, geloof ik het) aan de Veemarktstraat in Breda. Wat leest gij daar? Feuilles mortes!
Update, 13.03.17: St. Ivo, schutspatroon van juristen en Bretagne, lees ik nu in BN-DeStem, bij een foto waarop het herfstblad heeft plaats gemaakt voor een glas bier! Maar wat Ivo met Breda te maken heeft blijft vooralsnog in het midden.– Voorpagina hhBest
Nieuwe onderzoeken kunstgras
Na de nogal alarmerende uitzending van Zembla over de schadelijke effecten van rubbergranulaat in kunstgras, zijn onder anderen amateur-voetbalclubs met elkaar in overleg. Ruud Wiekema, voorzitter van vv Baronie (Breda/Ginneken) schrijft op de website van de club onder meer: ‘Uiteraard hebben we het programma van Zembla gezien en daar zijn we als bestuur van Baronie erg van geschrokken.’ Read the rest of this entry »
Herinneringen aan een stoomtram
Café De Wachtzaal in Hoogstraten (bouwjaar 1885) dankt zijn naam aan de functie die het tot 1955 had: wachtruimte voor de stoomtram op Antwerpen.
De website erfgoed.breda bevat een verhaal over een stoomtram die vroeger liep van Rijsbergen over Meersel Dreef (B) naar Hoogstraten. Tegenwoordig is die oude trambaan (het stationnetje in Meersel Dreef bestaat nog) onderdeel van een geliefde fietsroute vanaf Breda door het Mastbosch, Rijsbergen, het Belgische grensplaatsje en via het Markdal weer terug.
De vesting die nooit een vesting was
Een alleraardigste tentoonstelling in het Stedelijk Museum van Hoogstraten (B) over de rivier de Mark. Duurt tot eind december. Beginregels Breda’s volkslied: Temidden van de paarse heide, waren samenstromen Mark en Aa. Dus ik heb wat met die Mark. Echter, op die expositie is een ‘historische’ kaart te zien, die mij de wenkbrauwen deed fronsen. Ginneken, mijn geboortedorp, als vesting!
‘Vincent van Gogh Terminal’
et idee is afkomstig van de Commissaris des Konings, Wim van den Donk: noem het nieuwe station van Breda naar Vincent van Gogh. Vincent van Gogh Terminal. Zoiets. Alsjeblief zeg.
Meer op Manieren
Breda krijgt twee leeuwen van Tom Claassen
Breda krijgt twee leeuwen van de beeldhouwer Tom Claassen, dezelfde kunstenaar als die de omstreden, want constructief minderwaardige, mol aan Best leverde. Evenals die mol, zijn de leeuwen in China gegoten, zo meldt dagblad BN-DeStem. Het kunstwerk wordt op zondag 9 oktober onthuld op een rotonde in het centrum van de stad. Het gaat om een 8,5 meter hoge lantaarnpaal met twee armen, waarop twee goudkleurige leeuwinnen rusten. De dieren symboliseren koningin Beatrix en koningin Máxima. Volgens de krant kost het kunstwerk € 73.000, heel wat minder dan de mol.
De kerk van mijn jeugd
De viering van de hoofdtoren van de Ginnekense Laurentiuskerk. De foto, ontleend aan de website If then is now, is van Marjanne Statema. (Zie de tekst verderop voor de ‘verantwoording’.)
unsthistorica Bernadette van Hellenberg Hubar schreef op de website If then is now een boeiend artikel over de r.-k. Sint-Laurentiuskerk in Ginneken, de kerk van mijn jeugd. Deze parochiekerk (1910-1912) is ontworpen door Joseph Cuypers, zoon van Pierre (van het Rijksmuseum en het Amsterdams Centraal Station). Cuypers jr. bouwde voort op de neogotische praktijk van zijn vader, maar bewandelde toch zijn eigen weg. Kenmerkend voor zijn (latere) werk is onder meer het laten functioneren van het daglicht. De Ginnekense Laurentiuskerk, rijksmonument, is daarvan een duidelijk voorbeeld. Ze contrasteert met het deprimerende duister van de negentiende eeuwse kerken van Cuypers senior en anderen.
Geen kommageneuk meer
eze tas op wieltjes staat aan de ingang Lange Brugstraat van winkelgalerij ‘t Sas in de binnenstad van Breda. Hier was meer dan een eeuw een bakkerij met (uiteraard) winkel gevestigd die omstreeks 1880 eigendom werd van mijn oom François t’ Sas (mijn grootvader Guillaume Antoine, naar wie ik ben genoemd, kwam uit Brussel en gaf zijn talrijke kinderen uit drie huwelijken Franse voornamen). Frans, was een halfbroer van mijn vader en ze verschilden bijkans een generatie. Toen ik hem voor het eerst zag, op z’n platvoeten, was hij al in ruste en woonde in een deftig huis aan de De Roy van Zuydewijnlaan. Hij was getrouwd met een protestantse vrouw in een tijd dat men nog zei: ’twee geloven op één kussen, daar slaapt de duivel tussen’. Het belette mijn vader niet, bij zijn begrafenis demonstratief een groot kruis te slaan.
Zwoel ogend nonnetje boven je hotelbed
| Een rijksmonument, zwaar in verval, aan de Nieuwstraat, hartje Breda, is gered. Alles kost zijn prijs.
Het voormalige klooster van de zusters Franciscanessen, Liefdegesticht, weeshuis in de negentiende eeuw, later – als ik het goed heb – onderwijsinstelling, heet nu Hotel Nassau Breda en hoopt het eerste ***** hotel van Brabant te worden. Boven je bed en overal elders in het hotel deze interpretatie van Christus’ Bruiden, zoals ze werden genoemd. Eh…alles in de religiositeit, inclusief het habijt, was gericht op isolement en afwijzing van de erotiek. Tijden veranderen. |
 |
Diashow ‘Breda Anders’
Trappenhuis van het gerestaureerde Grand Theatre aan het Van Coothplein in Breda, waarin momenteel een boekhandel gevestigd is. Het theater, ooit bioscoop, is uitgevoerd in de stijl van Nouveau Art, ook wel Jugendstil genoemd.
Een volle middag doorgebracht in de oude binnenstad van Breda. Ik fotografeerde vooral zaken die je niet op prentbriefkaarten en toeristische folders ziet en verwerkte die in onderstaande presentatie. Te zien zijn onder meer: Designpoort achterkant winkelgalerij Barones, fragment nonnenklooster, momenteel in verbouwing tot luxe hotel, beide aan de Nieuwstraat. Eindstraat met in het verlengde de Ginnekenstraat, gesloten V&D in de Barones, gesopte Grote Markt na marktdag, glas-in-loodraam Mariakapel Ginnekenstraat, kapelinterieur, Stallingstraat, verbouwing Barones, voormalig kantoor BN/DeStem, Reigerstraat 16, klassiek winkelpand aan de Veemarktstraat, trappenhuis gerestaureerd Grand Theatre (art nouveau).
Klik op ‘Meer’ om de diavoorstelling (1 minuut) te bekijken.
Wegkruis, grafkruis of oorlogskruis?
Een wegkruis dat geen wegkruis is, maar een grafkruis. Het verscheen rond 1990 op tamelijk mysterieuze wijze op het driehoekig pleintje dat sinds 1918 de aansluiting vormt van de Duivelsbruglaan en de Bouvignelaan in Ginneken. tegenwoordig is het een t-kruising, maar ooit kon je het een driesprong noemen, want het oostelijke gedeelte van de Duivelsbruglaan heette tot 1943, de annexatie door Breda, Brugstraat en het resterende deel, langs het Mastbosch, Boschlaan.
Ik schrijf Mastbosch met sch, want je schrijft ook niet Den Bos en Bosstraat. Alleen in Best was ooit een anafalbeet die de weg naar Den Bosch Bosseweg noemde en dat is ongestraft altijd zo gebleven. Dit even terzijde.
Op het eerste gezicht riep het kruis in ‘t Ginneken bij mij ‘n oorlogsherinnering op, maar laat ik eerst maar eens Ad Jansen enigszins vrij citeren uit zijn boek Vier eeuwen duivelsbrug 1613-2013:
Omstreeks 1990 stond er tussen het groen ineens een ‘wegkruis’. Al spoedig deden allerlei geruchten de ronde over de herkomst hiervan (…) Het kruis is eigendom van een particulier uit Ginneken die anoniem wil blijven. Hij ontdekte het kruis bij een antiquair tijdens een zakenreis in Frankrijk (….) Uiteindelijk ging de gemeente Breda akkoord met plaatsing in het plantsoentje. Het is zelfs door de gemeente gerestaureerd. Het is echter vermoedelijk geen wegkruis maar een grafkruis.
Geruchten. Jansen laat zich daar verder niet over uit. Ik ben niet uit op legendevorming, maar ik zal vertellen, waar ik als gewezen oorlogskind direct aan moest denken. Op enkele stappen van het ‘ijzeren Franse kruis’, aan de rand van de Bouvignewei (destijds in gebruik bij de boerderij van het Sint-Laurensziekenhuis) lag tijdens de oorlogsjaren ‘n tijdje een veldgraf met op het simpele houten kruis een Duitse helm. Vermoedelijk is deze soldaat in mei 1940 gesneuveld.
Het verband tussen een en ander is dus niet aangetoond, maar frappant is het wel, temeer omdat Franse hulptroepen zich hier in 1940 ophielden, in een vergeefse poging de Duitsers tegen te houden. Laten we het maar op toeval houden.
Monument in ademnood
Wie zei daar dat een monument moet kunnen ademen? De hardstenen dorpspomp op de Ginnekenmarkt, ongeveer even oud als het raadhuis (1791) is helemaal ingebouwd door de horeca. Twee ondernemers hebben daar hun terrassen – gescheiden door houten bloembakken – ingericht. Gezellig, dat wel, maar des te beter valt de opmerking van een Ginnekenaar te plaatsen, naar aanleiding van de historische carnavalsfoto in Achterom kijken 99: ‘Het is wel erg veranderd.’
Kamer bemoeit zich eindelijk met die 130 km
eter laat dan nooit, zul je denken, nu de Tweede Kamer het RIVM laat uitzoeken, wat de gevolgen zijn van de verhoging van de maximum snelheid op sommige autowegen naar 130 km. Maar de realiteit is, dat een minister van verkeer, in dit geval de VVD-er Schultz, er zomaar een dergelijke maatregel, overduidelijk bij wijze van voorschot op de verkiezingsstrijd, kon doordrukken.
Meer op Manieren
Leven met veranderingen (V&D en zo)
vd, die V&D. Een mens moet leren leven met veranderingen. Hoe ouder je wordt, hoe meer er verandert. Of lijkt het maar zo? Wat vaststaat is de snelheid waarmee het gebeurt. In pakweg twintig jaar tijd is er meer veranderd dan in de hele negentiende eeuw. Of lijkt ook dat maar zo?
Meer op Manieren (Gesproken column Omroep Best, 17.02.2016)
Halfvasten, een vreemde eend
e carnavalsoptochten in Den Bosch en Breda gaan vandaag, vanwege de harde wind, niet door. Die van Breda zal nu op 6 maart worden gehouden. Halfvasten! Op een twitterbericht hierover reageerde ik, misschien iets te snel, met ‘de definitieve loskoppeling van carnaval van het r.-k. geloof’. Want halfvasten was en is wellicht nog op het Franse platteland en in Franstalig België wel een carnavalesk feest: mi carême. In het wat ingetogener noord-west Europa is het een vreemde eend in de bijt.
Meer op Manieren
Achterom kijken 95
| In deze serie, getiteld Achterom kijken, plaats ik mijn hoofdzakelijk documentaire foto’s, gemaakt in onder meer Friesland (1956-1961) en Noord-Brabant (vóór 1956 en sinds 1961), maar ook wel in het buitenland. Klik op de foto voor het originele exemplaar. De complete serie is via ‘Rubrieken’ in het menu (links) te bereiken. © Guido t’ Sas |
Markdal 1980
Bruggetje over een beek bij Bavel, 1980. Dit landschap maakt deel uit van het Markdal. De Vereniging Markdal maakt zich momenteel sterk om van het rijk gedaan te krijgen dat de A58 ten zuiden van Breda bij de voorgenomen verbreding een verdiepte ligging krijgt.
Villa Eras ‘t eigenlijke doelwit bombardement ‘44
De ‘villa van Eras’ aan de Duivelsbruglaan in Breda (Ginneken) staat te koop. Het is sinds 1947 in bezit van de congreatie Priesters van het Heilig Hart en ik heb er in die tijd nog wel, samen met mijn jongere broer, ‘de mis gediend’ (als misdienaar opgetreden). Maar dat is niet de belangrijkste herinnering. In een bericht in BN/DeStem staat onder meer dat het kapitale landhuis, aan de kop van de Bouvignelan in de oorlog door de Duitsers in beslag werd genomen en dienst deed als Kommandantur. Sterker nog, destijds wisten we niet beter dan dat daar een generale staf was gevestigd. En als zodanig was het ‘t eigenlijke en gemankeerde doel van een bombardement in 1944, waarbij de ernaast gelegen kuurinrichting Bad Wörishofen werd verwoest. (Het plaatje is van GB Makelaardij.)
Thanks Neatherland
Bedankje van vluchtelingen in Breda voor opvang. (Website gemeente)