Wie is online
5 bezoekers online
Schrijf ons

Je kunt ons altijd schrijven via de contactpagina. Daar vind je ook richtlijnen, voor het geval dat je mail-notificaties wenst bij nieuwe 'posts' aangaande Best. 

Rubrieken
Opinie of niet?

ls een post op deze site begint met wat in de typografie heet een initiaal, zoals de A hier, bevat zij een mening of interpretatie van de schrijver.

English?

Translation by Google in Chrome: please, click the right mouse button and select 'English'.

Archieven
december 2018
Z M D W D V Z
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031  

Een roman die helaas iets actueels heeft

Boekbespreking door Sante Brun


milkmanet is wel even wennen, het lezen van Milkman van Anna Burns. Ik had het gekocht omdat ze er de Man Booker Prize mee had gewonnen en dat is vaak een goede hint gebleken.

Dat was het ook in dit geval, laat ik dit voorop stellen. Maar ik heb zelden een boek gelezen waar je zo goed bij moet opletten. Niemand (op een enkeling na, die verder nauwelijks een rol speelt) heeft in het boek een naam. Ja, er is er een die McSomebody wordt genoemd, maar dat helpt je ook niet veel verder. De ik-figuur is een jonge vrouw van achttien jaar, die afwisselend ‘daughter’, ‘middle sister’ en ‘maybe-girlfriend’ heet, al naar gelang de situatie, en dat geldt verder voor alle mensen die ze tegenkomt in deze magistrale monologue interieur van een meisje dat de pech heeft (of het geluk, kan ook) dat ze een buitenbeentje is. Ze leest bijvoorbeeld boeken, bij voorkeur uit de negentiende eeuw, en ook nog tijdens het wandelen.

 

 

 

En waar speelt zich dat allemaal af? Ja, dat wordt ook niet vermeld, maar het is duidelijk dat het Noord-Ierland in de jaren zeventig of tachtig is, en wel in Belfast, in de tijd van de Troubles en wel in een katholieke wijk in die stad die door een doorgaande weg gescheiden is van een protestantse wijk. Die heet ‘de andere kant,’ de Ierse republiek heet ‘over de grens’ en het gehate Engeland heet ‘over het water’.

We treffen de ik-figuur aan bij een bezoek aan haar maybe-boyfriend, een verwoed verzamelaar van auto-onderdelen ‘zoals iedereen’. We zien haar hardlopen bij ‘vijvers en reservoirs’, we zien haar thuis bij haar moeder die weduwe is en haar drie vrolijke jongere zusjes die alles van tv-series weten, en van verkleden.

En wat ze beschrijft is een samenleving die zonder terughoudendheid beschreven kan worden als een primitieve vroeg-Keltische stam uit het Stenen Tijdperk. Ze voelen zich van alle kanten bedreigd als in een politiestaat, en niet zonder reden: vele gezinsleden zijn vermoord, vaak om politieke redenen, ook wel door ‘natuurlijke’ oorzaak. Ze hebben soms meer dan tien kinderen per gezin en zo ongeveer alles is taboe, het zijn gezinnen zonder vader, zonder moeder, soms zijn ook enkele van de kinderen gewelddadig gedood. Naar het ziekenhuis ga je niet want dan word je verraden en gevangen gezet in deze stad waar de ‘staat’ de vijand is – de gezondheidszorg wordt uitgeoefend door een soort heksenkring van buurvrouwen die beschikken over zelfgemaakte kruidenmedicijnen. Maar de mannen zijn de baas, hetgeen niet wegneemt dat ze informanten kunnen zijn, of verraders of nog anders niet zijn wat ze lijken, bijvoorbeeld homo. Iedereen houdt zich strikt aan de omertà.

Geruchtenmachine

Er heerst een rare gewoonte om niet te trouwen met degene op wie je verliefd bent, maar met een ander. In de samenleving draait een enorme geruchtenmachine, die niet gesteld is op tegenspraak.

En nog iets: op een bepaald moment krijgt een groepje mensen te horen dat ze de bomen in hun straat eens goed moeten bekijken. ‘Bomen? Staan daar bomen?’

Dat merkt de ik-figuur wanneer ze – per ongeluk of met opzet, helemaal duidelijk wordt dat niet – driemaal een ontmoeting heeft met een man die Milkman wordt genoemd en uiteindelijk ook echt zo blijkt te heten. Hij is goed geïnformeerd over haar situatie over wat ze zoal doet, haar familierelaties en zo voort, maar het wordt niet duidelijk of hij uit is op een relatie met haar. Dat verhindert de geruchtenmachine niet om de ik-figuur uit te maken voor alles dat goor en smerig is, want Milkman is iemand die niet begrepen wordt en wordt aangezien voor een verrader, een informant, iemand van de tegenpartij. Aangenomen wordt dan ook dat de ik-figuur inderdaad is ingegaan op zijn avances – en men handelt naar dat vermoeden, tot haar moeder aan toe.

Terwijl Milkman, opnieuw ogenschijnlijk, zich ertoe beperkt haar te waarschuwen dat ze niet moet hardlopen op bepaalde plaatsen en ook niet onder het wandelen een boek moet lezen, en omgang met bepaalde mensen moet vermijden.

Een groot deel van het verhaal is, zoals gezegd, een monologue interieur, waarbij zij onophoudelijk piekert over haar situatie, aarzelt over wat ze moet doen om die situatie het hoofd te bieden, enerzijds haar instinct voor rechtvaardigheid wil volgen maar vreest voor wat haar dat gaat kosten.

Niets is wat het lijkt

Uiteindelijk lijkt ze definitief te worden buitengesloten – maar dan gebeurt er van alles waardoor ze wel tot de conclusie moet komen dat uiteindelijk alles anders is dan het een tijdlang leek.

Het taalgebruik heeft veel weg van een dat van een andere Ierse schrijver, Roddy Doyle, van wie je helaas niets meer hoort, maar van wie ik wist dat de Ieren niet idiot zeggen maar idjit.

Aan het eind van het verhaal hervat ze haar hardloophobby samen met haar ‘tweede-zwager’.

En dan te bedenken dat de Brexit hoe dan ook met het grootste gemak de troubles van toen, en het hele verhaal van dit boek, kan doen terugkeren.

Een boek dat helaas iets actueels heeft, ook nog.

Behalve dat het een schitterende roman is. Of zei ik dat al?

Voorpagina hhBest

Reageer